Azərbaycan News Agency

Alimlərin sözlərinə görə, bu partlayış “yoluna çıxan bəxtsiz planetlərin atmosferini məhv edəcək qədər” güclü olub.

ESA-nın məlumatına görə, söhbət Günəşdə tez-tez müşahidə etdiyimiz koronal kütlə atımından gedir. Belə hadisə zamanı ulduzdan böyük miqdarda maddə atılaraq ətraf fəzanı doldurur.

Açıqlamada deyilir: “Bu dramatik püskürmələr Yer üzündə gördüyümüz möhtəşəm qütb parıltıları (avroralar) kimi kosmik havanı formalaşdırır və yönləndirir, həmçinin yaxınlıqdakı planetlərin atmosferlərini aşındıra bilər. Lakin koronal kütlə atımları Günəşdə geniş yayılmış olsa da, indiyədək başqa bir ulduzda onları inandırıcı şəkildə müşahidə edə bilməmişdik.”

Hollandiyanın Radio Astronomiya İnstitutundan (ASTRON) olan və *Nature* jurnalında dərc olunan yeni tədqiqatın müəllifi Coe Kallinqem belə deyib: “Astronomlar onilliklərdir ki, başqa bir ulduzda koronal kütlə atımını aşkarlamaq istəyirdilər. Əvvəlki nəticələr onların mövcudluğunu yalnız üstüörtülü şəkildə göstərirdi, lakin maddənin həqiqətən kosmosa qaçdığını qəti şəkildə təsdiqləmirdi. Biz bunu indi ilk dəfə bacardıq.”

Koronal kütlə atımı ulduzun qatlarından keçərək planetlərarası fəzaya doğru irəliləyərkən zərbə dalğası və ona bağlı radio dalğaları (işığın bir növü) yaradır. Coe və həmkarları bu qısa və güclü radio siqnalını qeydə alıb və siqnalın təxminən 130 işıq ili məsafədəki bir ulduzdan gəldiyini müəyyənləşdiriblər.

Kallinqem əlavə edib: “Bu cür radio siqnal yalnız o halda yarana bilər ki, atılan maddə ulduzun güclü maqnit ‘qabarcığından’ tamamilə çıxmış olsun. Başqa sözlə: səbəb koronal kütlə atımıdır.”

Maddə atan ulduz Günəşdən xeyli solğun, soyuq və kiçik olan “qırmızı cırtdan ulduz” kimi təsnif edilir. “O, bizim ulduzumuza heç bənzəmir: kütləsi təxminən Günəşin yarısı qədərdir, 20 dəfə daha sürətlə fırlanır və onun maqnit sahəsi 300 dəfə daha güclüdür. Süd Yolu qalaktikasında məlum olan planetlərin əksəriyyəti məhz bu tip ulduzların ətrafında dövr edir.”

ESA-nın açıqlamasına əsasən, radio siqnalı Observatoire de Paris-PSL-dən Siril Tass və Filipp Zarka tərəfindən hazırlanmış yeni məlumat emalı üsulları sayəsində Low Frequency Array (LOFAR) radio teleskopu ilə aşkar edilib:

“Daha sonra komanda ESA-nın XMM-Newton aparatından istifadə etməklə ulduzun temperaturunu, fırlanmasını və X-şüa diapazonunda parlaqlığını müəyyənləşdirdi. Bu, radio siqnalını şərh etmək və əslində nə baş verdiyini anlamaq üçün son dərəcə vacib idi.”