Azərbaycan News Agency

Climate Analytics hesabatında qeyd olunur ki, hökumətlərin hədəfləri kifayət qədər deyil və təcili şəkildə yenilənməlidir. Hesabatda bərpa olunan enerjidən istifadənin sürətlə artırılması və nəqliyyat, istilik və sənaye kimi əsas sektorların elektrikləşdirilməsi çağırışı edilir.

Dünya liderləri cümə axşamı və cümə günləri Braziliyanın Amazon çayının mənsəbinə yaxın kiçik şəhər olan Belendə bir araya gələcəklər. Onlar BMT-nin COP30 İqlim Sammitindən əvvəl iqlim böhranını müzakirə edəcəklər. Temperatur artıq iki ildir ki, 2015-ci il Paris sazişində müəyyən edilmiş sənayeöncəsi səviyyələrə nisbətən 1,5 dərəcəlik qlobal istiləşmə həddini keçib.

BMT-nin Ətraf Mühit Proqramının (UNEP) bu həftə açıqladığı hesabatda bildirilir ki, milli hökumətlər tərəfindən elan edilmiş mövcud planlar təxminən 2,3–2,5 dərəcə istiləşməyə gətirib çıxaracaq. Alimlər xəbərdarlıq edirlər ki, bu səviyyə ekstremal hava hadisələrinin artmasına və Yer kürəsinin bəzi əsas təbii sistemlərinə dağıdıcı zərər vuracaq.

Climate Analytics tədqiqat qrupu hesab edir ki, təklif olunan yol xəritələri istiləşməni 2050-ci ilə qədər 1,7 dərəcədə məhdudlaşdıra bilər. Fosil yanacaqlardan mərhələli şəkildə imtina etməklə və atmosferdən karbon qazını çıxarma texnologiyalarından istifadə etməklə bu rəqəmi əsrin sonuna qədər 1,5 dərəcəyə endirmək mümkündür.

Lakin bu, 1,5 dərəcəni aşma riskini aradan qaldırmayacaq. Alimlər Yer kürəsinin daha çox istiləşməsi ilə tetiklənə biləcək bir neçə mühüm dönüş nöqtəsindən xəbərdardırlar – məsələn, Qrenlandiya buz təbəqəsinin əriməsi və Amazon meşələrinin karbonu udan ərazidən emissiya mənbəyinə çevrilməsi kimi.

Bu hadisələrin baş verə biləcəyi temperatur dəqiq bilinmir və istiliyin hər bir dərəcə artımı risk yaradır. Son tədqiqatlara görə, okeanlardakı mərcanların ağarması kimi mühüm dönüş nöqtələrindən biri artıq baş vermiş ola bilər.

Climate Analytics-in baş direktoru Bill Heyr bildirib: “1,5 dərəcə həddini aşmaq təəssüf doğuran siyasi uğursuzluqdur və bunun nəticəsində qarşısı alına biləcək əlavə zərərlər və dönüş nöqtəsi riskləri yaranacaq. Lakin bu yol xəritəsi göstərir ki, hələ də 2100-cü ilə qədər istiləşməni 1,5 dərəcənin xeyli altında saxlamaq bizim əlimizdədir.”

“Geri dönməz iqlim zərərləri və kritik dönüş nöqtələrinin aşılması riskini minimuma endirmək üçün bu təhlükəsizlik həddinin üzərində keçirdiyimiz vaxtı məhdudlaşdırmaq üçün əlimizdən gələni etməliyik.”

COP30-da bütün ölkələrin 2015-ci il Paris sazişi çərçivəsində milli iqlim planlarını təqdim etmələri gözlənilir. Milli Müəyyən Olunmuş Töhfələr (NDC-lər) adlanan bu planlar karbon emissiyalarının azaldılması hədəflərini və bu hədəflərə çatmaq üçün tədbirləri müəyyənləşdirir. Lakin COP30-dan əvvəl NDC-lərini təqdim edən ölkələrin sayı yarıdan azdır və təqdim edilən planların əksəriyyəti qeyri-kafi hesab olunur.