Azərbaycan News Agency

Komissiya sədri Ursula fon der Leyenin təqdim etdiyi bu büdcə Aİ-nin rəqabət qabiliyyətini, təhlükəsizliyini və qlobal rolunu gücləndirməklə yanaşı, iqlim dəyişikliyi və Ukraynaya dəstək kimi çağırışları da qarşılamağı hədəfləyir. Təklif hazırda Avropa Komissiyası, Avropa Parlamenti və üzv dövlətlər arasında müzakirə olunur.

2 trilyon avroluq əhəmiyyətli şəkildə artırılmış uzunmüddətli büdcəni təqdim edən Komissiyanın şüarları "böyük, ağıllı və daha dəqiq" olub. Lakin tənqidlər dərhal səsləndi.

Ümumi dəyəri təxminən 2 trilyon avro olan büdcə əvvəlki uzunmüddətli Aİ büdcələri ilə müqayisədə əhəmiyyətli artım deməkdir. Bu, 2028–2034-cü illərdə Aİ-nin ümumi milli gəlirinin orta hesabla 1,26%-nə bərabərdir.

451 milyard avroluq xüsusi fond təmiz texnologiyalar, rəqəmsal texnologiyalar, müdafiə və ərzaq təhlükəsizliyi sahələrində sərmayələri dəstəkləyəcək.

Büdcədə müdafiə xərclərinin əhəmiyyətli dərəcədə artırılması nəzərdə tutulur, müdafiə və kosmik sahələrə 131 milyard avro ayrılaraq əvvəlki dövrlə müqayisədə beş qat artım olur.

Müharibədən zərər çəkmiş Ukraynaya dəstək üçün 100 milyard avroluq xüsusi fond ayrılacaq.

Üzv dövlətlərə ciddi böhran zamanı kömək məqsədilə 400 milyard avroya qədər gücə malik yeni böhran mexanizmi yaradılacaq.

Təklif edilən büdcəyə iri şirkətlərə vergilər, milli tütün vergilərindən pay və karbon sərhəd tənzimləmə mexanizmi kimi yeni öz resurslar daxildir.

Təklif Aİ qurumları arasında geniş müzakirələrə açıqdır və yekun büdcənin bölüşdürülməsi və quruluşu Avropa Parlamenti və üzv dövlətlər tərəfindən müəyyən ediləcək.

Ursula fon der Leyen bu büdcə təklifi ilə Aİ üzv ölkələrinin əvvəlkindən daha çox ödəmək məcburiyyətində qalmayacağını vəd edir. Bunun əvəzinə Komissiyaya tütün, iri şirkətlər və elektron tullantılara vergi kimi yeni birbaşa gəlir mənbələri təklif olunur.

Əsas məqsəd COVID-19 pandemiyasından sonra Aİ iqtisadiyyatına dəstək üçün götürülmüş böyük birgə borcun qaytarılmasıdır.

Lakin yeni Aİ vergiləri daim mübahisəlidir və tez-tez üzv dövlətlər tərəfindən təsdiqlənməsi çətin olur.

Üzv ölkələri yekun nəticə ətrafında birləşdirməkdə əsas rol oynayan Aİ Şurasının Prezidenti Antonio Koşta yazır: “Bu müzakirəyə açıq fikir və kollektiv məsuliyyət hissi ilə yanaşmalıyıq.”

Bununla belə, tənqidlər həm daha çox sərmayə qoymaq istəyənlərdən, həm də qənaət tələb edənlərdən gəlir.

Avropa Parlamentində büdcə üzrə əsas danışıqlar aparanlardan biri olan rumıniyalı xristian-demokrat Siegfried Mureșan bildirib ki, fermerlərə dəstək azaldılmamalı, əksinə artırılmalıdır.

Niderlandın maliyyə naziri Eelco Heinen "Politico Europe" saytına verdiyi açıqlamada bildirib: “Büdcə çox yüksəkdir.”

Büdcə müzakirələrinin 2027-ci ilin ortalarına qədər davam edəcəyi gözlənilir.